Steeds vaker delen leerlingen heftige of schokkende foto’s/video’s in appgroepen van school. Of in 1-op-1-chats. Leerlingen proberen elkaar soms te overtreffen met gewelddadige beelden, naaktfoto’s/video’s of afbeeldingen van seksueel kindermisbruik. Hoe schokkender de beelden, hoe meer aanzien voor de afzender. Ze denken meestal niet na over de gevolgen voor degene op het beeld en voor de ontvanger. Hoe ga je hier als docent of schoolleiding mee om?
Kinderen/jongeren denken niet altijd na over wat de gevolgen zijn van verspreiding voor de afgebeelde personen. Of welk effect het heeft op de ontvangers. De meerderheid in een appgroep vindt het niet prettig om dit soort foto’s/video’s te zien. Maar vanwege de sociale druk is het vaak moeilijk voor kinderen/jongeren om er iets van te zeggen. En zolang leerlingen er niks van zeggen, blijft het idee bestaan dat het normaal is om zulke beelden te delen met elkaar.
Het is strafbaar om naar afbeeldingen van seksueel kindermisbruik (kinderporno) te kijken. Het is ook strafbaar om ze te bezitten, te maken en te verspreiden. Ga naar www.meldpunt-kinderporno.nl voor meer informatie.
Niet elke naaktfoto van een minderjarige is een afbeelding van seksueel kindermisbruik. Bij sexting sturen twee kinderen/jongeren elkaar seksuele foto’s. Zolang de situatie gelijkwaardig is, hoort dit bij het normale experimenteergedrag. Dan gaat het om twee kinderen/jongeren van dezelfde leeftijd, met wederzijdse toestemming. De foto’s/video’s worden alleen door hen beiden gezien. Je spreekt van sexting-misbruik als deze foto’s/video’s zonder toestemming worden gedeeld met anderen.
Maak helder beleid
Stel een helder sociale-media-beleid op. Bespreek daarin ook appgroepen. Wat mag wel en niet? Het is verboden als kinderen/jongeren elkaar onder druk zetten of dwingen om naaktbeelden te maken en te versturen. Het is ook verboden om ze stiekem te maken, ze te verspreiden, te misbruiken om mee te pesten of te chanteren. Het is ook strafbaar als betrokkenen niet gelijkwaardig zijn. Of wanneer de beelden zijn gemaakt om er geld mee te verdienen.
Maak duidelijk hoe jouw school reageert als dit toch gebeurt. En wat er in zo’n geval verwacht wordt van de leerlingen. Ga ook in op hoe je met de media omgaat, mocht deze over de zaak willen berichten.
Maak in het beleid ook ruimte voor de positieve kanten van internet, sociale media en sexting. Met wederzijdse toestemming en enthousiasme mogen kinderen/jongeren naaktbeelden uitwisselen. In veruit de meeste gevallen doen zij positieve ervaringen op met sexting. Het kan interessant, leuk, grappig, opwindend, romantisch en spannend zijn. Het kan kinderen/jongeren helpen ontdekken wat ze leuk vinden op seksueel gebied. Ook worden ze zich bewuster van wie ze zijn en wat voor uiterlijk daarbij past.
Verbreed de kennis
Zorg dat docenten weten wat de online ontwikkelingen zijn onder kinderen/jongeren. Ook op seksueel gebied. Zo kunnen zij op een positieve manier hierover in gesprek gaan met kinderen/jongeren. Als het onderwerp vaker besproken wordt in de klas, is het eenvoudiger om in actie te komen als er iets misgaat. Leerlingen durven dan zelf ook eerder naar docenten toe te stappen.
Doe aan voorlichting
Besteed op school aandacht aan het verspreiden van naaktbeelden en afbeeldingen van seksueel kindermisbruik. Voer het gesprek over hoe je sexting voor beide partijen leuk houdt. Tijdens lessen over mediawijsheid of seksualiteit kan dit aan bod komen. Helpwanted geeft voorlichting aan volwassenen tijdens ouderavonden of studiedagen. Daarmee krijg je tips over hoe je dit bespreekbaar maakt.
Bepaal omvang en impact
Breng in kaart om wat voor beelden het gaat en wie erbij betrokken zijn. Is de afgebeelde persoon een leerling van jouw school? Zitten er in de appgroep leerlingen van alleen jouw school of ook van een andere school? Is de dader/verspreider een leerling van jouw school?
Sta het slachtoffer bij
Zeg direct tegen het slachtoffer: ‘Het is niet jouw schuld’. Geef het slachtoffer ook niet indirect de schuld. Bijvoorbeeld door te zeggen: ‘Het was niet zo handig van je om een naaktfoto van jezelf te delen’. Vraag wat het slachtoffer nodig heeft en regel hulp, als diegene dat wenst. Ook Helpwanted kan helpen.
Is het slachtoffer een leerling van jouw school? Bekijk dan dit stappenplan sexting-misbruik. Is het slachtoffer een leerling van een andere school? Steun diegene dan door op jouw school uit te dragen dat het nooit de schuld is van het slachtoffer.
Meld het misbruik
Gaat het mogelijk om afbeeldingen van seksueel kindermisbruik? Meld deze dan bij het Meldpunt Kinderporno. Dit kan alleen wanneer de afbeeldingen een URL hebben. Het Meldpunt Kinderporno toetst of het beeld strafbaar is. Het kan de beheerder van de website waar de afbeelding op staat een verwijderverzoek sturen. Het Meldpunt Kinderporno heeft geen opsporingsbevoegdheden.
Zijn de beelden van mogelijk seksueel kindermisbruik via een groepsapp gedeeld zonder een linkje naar een URL? Meld deze dan via www.hetstoptbijjou.nl.
Verwijder de beelden
Zijn de beelden gemeld, verwijder deze dan uit alle appgroepen en van alle telefoons, tablets of laptops. Soms kan de verzender het bericht voor iedereen verwijderen. Soms kan de beheerder van een appgroep dit doen. Anders dient iedereen in de appgroep het bericht zelf te verwijderen. Doe dit bij voorkeur klassikaal. Vertel dat het in het bezit hebben van kinderporno strafbaar is. Ook het doorsturen ervan of nieuwe screenshots maken, is strafbaar.
Neem contact op met de betrokkenen
Spreek degenen die verantwoordelijk zijn voor de ongewenste verspreiding van de foto’s/video’s aan op hun gedrag. Doe dit op een manier die past bij de aard en omvang van het incident. Ga in gesprek met de betrokkenen, met of zonder ouders. Kies voor passende sancties. Als school kun je ook de wijkagent benaderen. Deze kan meedenken over vervolgstappen. De wijkagent kan ook een gesprek tussen het slachtoffer en de dader/verspreider begeleiden.
Informeer de ouders
Bedenk wie er geïnformeerd moeten worden. Zijn dat alleen de ouders van de dader/verspreider, de afgebeelde persoon of alle ouders van de klas of leerlingen op school? Soms is het niet wenselijk dat alle ouders worden ingelicht. Wees cultuur- en religiesensitief. Laat, als het kan, het slachtoffer een belangrijke stem hierin hebben. Deze is de regie kwijtgeraakt. Zo geef je diegene een stukje hiervan terug.
Sta ook stil bij de anonimiteit van de direct betrokkenen. De naam van het slachtoffer (of de dader/verspreider) hoeft bijvoorbeeld niet genoemd te worden in een brief aan alle ouders.
Bereid je voor op media-aandacht
Zeker voor een groter incident kan er media-aandacht zijn. Sta stil bij de anonimiteit van de direct betrokkenen. Wat breng je wel en niet naar buiten?
Evalueer
Vergeet naderhand niet om het beleid te evalueren. Wat ging goed? Wat kan beter? Moet het beleid aangepast worden? Het is verstandig het beleid elk jaar te evalueren en eventueel aan te scherpen.
SLUIT